توصیف وندهای تصریفی و اشتقاقی در گویش کردی کرمانشاهی

چکیده الف . موضوع و طرح مسئله (اهمیت موضوع و هدف ) : زبان کردی دارای تنوع لهجه ها و گویش های متعددی است و گویش کردی کرمانشاهی یکی از شاخه های زبان کردی می باشد . از جائی که بررسی گویش ها و تهیه اطلس زبان شناسی در ایران از اهمیت بسزایی بر خوردار است و با تهیه چنین اطلسی می توان ارتباط بین زبان ها و پیوندهای خانوادگی آن ها را تعیین کرد ، این پایان نامه می تواند در ثبت این گویش و ایجاد دایره المعارف گویش ها بسیار موثر باشد و موجب حفظ آن به عنوان گنجینه ملی شود . از این رهگذر می توان برخی از مشکلات واژه سازی و دستور زبان فارسی را حل نمود و بدین ترتیب گویش های محلی را پشتوانه ای برای فرهنگ این مرز و بوم قرار داد . با مطالعه وند های کردی کرمانشاهی غیر از ضبط و نگهداری آنها می توان این وند ها را وند های موجود در زبان فارسی و دیگر گویش ها مقایسه کرد . ب . مبانی نظری شامل مرور مختصری از منابع ، چارچوب نظری و پرسش ها و فرضیه ها : منابعی که در حوزه زبان کردی وجود دارند به اختصار عبارتند از : کتاب کلباسی (1362) با عنوان گویش کردی مهاباد که از لحاظ واجی ، صرفی و نحوی این زبان را توصیف کرده است . در خصوص فعل در زبان کردی ، میرزا بیگی (1368) و خرسند (1367 ) به این حوزه از زبان کردی پرداخته اند و ابراهیم پور (1378) ، رخزادی (1379 ) و اکراوی (1982) آثاری با عنوان دستور زبان کردی از خود به جای گذاشته اند و در آخر اثری که به این پژوهش نزدیک بوده است پایان نامه کارشناسی ارشد شیرازی تبار (1374 ) در مورد گویش کردی کرمانشاهی بوده است که این گویش را ازلحاظ واج شناسی ، صرف و نحو مورد بررسی قرار داده است ، او در بخش صرف به بررسی فهرست محدودی از وند ها اکتفا کرده است . از جایی که هدف این پایان نامه توصیف وند های تصریفی و اشتقاقی در گویش کردی کرمانشاهی می باشد در تجزیه و تحلیل وند ها از چارچوب نظری خاصی پیروی نشده است . در این تحقیق سه پرسش مطرح شده است : آیا نوع وند های تصریفی و اشتقاقی و محل قرار گرفتن آنها نسبت به ریشه متمایز از وند های تصریفی و اشتقاقی در زبان فارسی است ؟ آیا وند هایی را می توان معرفی کرد که مختص زبان کردی باشد و در زبان فارسی وجود نداشته باشد ؟ آیا وند هایی از لحاظ آوایی در زبان کردی متمایز از وندهای زبان فارسی است ؟ پ : روش تحقیق صرف ، حوزه ای در مطالعات زبان شناسی است که به ساخت درونی کلمات می پردازد . مهم ترین واحد مطالعه در صرف ، تکواژ است . کوچکترین واحد زبان شناسی که دارای نقش دستوری و معنایی مستقل باشد ، تکواژ نامیده می شود . تک واژها به دو دسته آزاد و وابسته تقسیم می شوند که وند ها از گروه تکواژ های وابسته محسوب می شوند . وند ها به دو دسته وند های اشتقاقی و تصریفی تقسیم می شوند . وند اشتقاقی نقش واژه سازی دارد و در اغلب موارد مقوله کلمه را عوض می کند وند تصریفی نقش نحوی دارد ، یعنی برای ایفای نقش معینی در ساخت های نحوی به کار می رود . ازآنجا که این پژوهش به بررسی و توصیف وند های اشتقاقی و تصریفی در گویش کردی کرمانشاهی می پردازد ، روش تحقیق در این پژوهش توصیفی است . در عین حال چون به روند بررسی تاریخ زبان و تغییرات آن در طول زمان چندان توجهی نشده ، تحقیق از نوع هم زمانی است . در این تحقیق جمع آوری داده ها بر اساس منابعی که در خصوص دستور زبان کردی موجود بوده است صورت گرفته است و در بیشتر موارد از آنجا که منابع و متون نوشتاری کافی وجود نداشته ، شم زبانی نگارنده به عنوان گویشور کرمانشاهی به این موضوع کمک کرده است و در تجزیه و تحلیل وند های گویش کردی کرمانشاهی ، نوع وند های از نظر اشتقاقی و تصریفی بودن طبقه بندی نشده است ، همچنین هر یک از وند های تصریفی تعیین شده و برای هر یک از وند های چندین نمونه ذکر شده است . برای سهولت در امر خواندن ، نمونه ها با علائم آوا نگاری ipa آوا نویسی و سپس برای هریک از وند ها چندین نمونه فارسی داده شده است . بعد از ارائه نمونه ها ، کاربردهای آن ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است . ت : یافته های تحقیق : نوع وند های تصریفی و اشتقاقی اعم از اسم ساز ، صفت ساز ، قید ساز و فعل ساز بیشتر مشابه با زبان فارسی است و اندک تفاوتی که وجود دارد به تعداد وند های تصریفی و اشتقاقی مربوط می شود به عنوان مثال در مقوله فعل ، زبان کردی دارای تعداد وند های بیشتری نسبت به زبان فارسی است . از نظر زایایی در بعضی موارد وند هایی وجود دارد که در زبان کردی زایاتر می باشد ، به عنوان مثال پیشوند اشتقاقی فعل ساز /dar-/ به معنی بیرون در زبان کردی در مثال بیشتری کاربرد دارد . در زبان کردی وند هایی وجود دارند که مختص این زبان می باشند و در زبان فارسی معاصر فعال نیستند ، مانند پیشوند /pe:/ (( وسیله )) در واژه pe : xaf ((لحاف )) و /war - / (( جلو و عرض )) در واژه warnal ((جلو خان )). در زبان کردی برخی وند ها تنها از لحاظ آوایی با وند های زبان فارسی متفاوت می باشند و این تفاوت آوایی مانند /w/ در /v/ و /b/ فارسی می باشند . ث :نتیجه گیری و پیشنهادات : وند ها در گویش کرمانشاهی در مقایسه با وند های زبان فارسی به جز در تعداد بسامد و تلفظ آوایی بسیار مشابه و یکسان می باشند . به علاوه وند هایی وجود دارند که مختص زبان کردی است و یا به فارسی معاصر نرسیده است . در حالت کلی تعداد 99 وند اشتقاقی و 41 وند تصریفی در دیگر گویش های این زبان جای بحث و بررسی دارد ، تا از این راه بتوان به تفاوت ها و شباهت ها پرداخت و به جهت تغییرات پی برد . صحت اطلاعات مندرج در این فرم بر اساس محتوای پایان نامه و ضوابط مندرج در فرم را گواهی می نماییم .